Czy zdrowego stylu życia można się nauczyć? Czy zawsze picie wody będzie wymagało od Ciebie uwagi? Czy wybieranie zdrowych produktów w sklepie będzie zawsze zajmowało dużo czasu? Czy zawsze będziesz musiała pamiętać o uważnym jedzeniu i przeżuwaniu?
Cztery fazy kompetencji
Aby Was nieco pocieszyć, chciałam przybliżyć model Czterech Etapów Poznawania Nowych Umiejętności. Dotarłam do informacji o początkach jego powstania – został opisany przez Noela Brucha w 1970 roku.
- Nieświadoma niekompetencja
Na samym początku nawet nie zdajemy sobie sprawy z tego, że nie posiadamy jakiejś umiejętności.
- Świadoma niekompetencja
Tutaj pojawia się już refleksja. Dostrzegamy, że nie posiadamy umiejętności, którą chcielibyśmy wprowadzić do naszego życia.
- Świadoma kompetencja
Na tym etapie wprowadzamy umiejętność, jednak cały czas musimy o niej myśleć. Wymaga od nas zaangażowania i uwagi.
- Nieświadoma kompetencja
Nowa umiejętność jest dla nas czymś zupełnie normalnym, nie musimy w ogóle nad nią się zastanawiać.
Co jazda samochodem ma do zdrowych nawyków żywieniowych?
Ze zdrowym odżywianiem jest trochę jak z jazdą samochodem. W pewnym momencie życia stwierdzasz, że potrzebujesz samodzielnie jeździć. Z początku jazda wymaga od Ciebie dużej uwagi i pamiętaniu o wielu czynnościach, które należy wykonać w trakcie prowadzenia samochodu. Z czasem, gdy dochodzisz do wprawy, jesteś w stanie w trakcie jazdy myśleć o innych rzeczach czy np. prowadzić rozmowę. Wykonujesz tą czynność zupełnie automatycznie.
A teraz przykład bardziej żywieniowy a cztery fazy kompetencji:
Popularne picie wody – zdrowy nawyk, ale wciąż bardzo problematyczny. Na samym początku wielu z nas być może nawet nie zdawało sobie w ogóle sprawy z tego, że picie wody to dobry i ważny nawyk (faza 1). Z jakiegoś źródła (od rodziny, z Internetu, od lekarza), dowiadujemy się, że warto pić wodę i zauważamy, że w sumie dziennie poza kawą i herbatą nie wypijamy żadnych płynów. W związku z tym pojawia się refleksja (faza 2). Podejmujemy różne wysiłki – stawiamy sobie butelkę na widoku, rysujemy na niej podziałkę itd. itp. Pamiętanie o wodzie wymaga od nas dużo wysiłku. Raz wychodzi lepiej, a raz gorzej, ale picie wody wymaga od nas stałej uwagi (faza 3). Z czasem popijanie wody wody w nawyk, pijemy ją odruchowo, nieświadomie i nawet nie zauważamy, gdy znika cała duża butelka (faza 4).
I podobnie jest z innymi zdrowymi nawykami, np. z regularnym jedzeniem, z sięganiem po zdrowe produkty w sklepie, aktywnością fizyczną.
Myślę, że to pocieszająca informacja dla wielu z nas 🙂 Możemy dojść do etapu, kiedy stają się dla nas normą i wykonujemy je zupełnie nieświadomie. Jestem ciekawa, co myślicie o tym modelu i czy już widzicie u siebie zdrowe nawyki w fazie nieświadomej kompetencji?